Hudobne Happeningy
Marian Varga - piano, synth
Julius Fujak - piano, bassguitar, drums
Jan Kavan - cello
DJ Fero - turntable
David Subik - trombone
Peter Varsavik - guitar
Incipit 2:32
Hudobny happening 7:43
Duo I 4:01
Hudobny happening II 4:26
Ranena H2O - Hommage a Marian Varga 6:57
Zlta lalia 6:27
Duo II - Zlta lalia: pre dve klaviatury 6:39
Hudobny happening III 2:59
Ou(t)verture 8:19
W sierpniu 2017 roku w wieku 70 lat zmarł Marian Varga. Słowackiego wirtuoza instrumentów klawiszowych i kompozytora znamy przede wszystkim jako twórcę i lidera powstałej pod koniec lat 60-tych w ówczesnej Czechosłowacji genialnej progresywnej grupy Collegium Musicum. Zespół zasłynął rozbudowanymi do kilkunastu minut, instrumentalnymi utworami w dużej mierze opartymi na brzmieniu organów Vargi, a także rockowymi interpretacjami klasycznych dzieł m.in. Nikołaja Rimskiego-Korsakowa, Igora Strawińskiego i Béli Bartóka. Marian Varga brał też udział w nagraniu jednej z najważniejszych czeskich płyt rockowych: "Zvonte zvonky" (1969) grupy Prudy. To właśnie w składzie tej grupy poznał muzyków współpracujących z nim później w ramach Collegium Musicum.
Jednym z ostatnich projektów, w które zaangażował się artysta była stworzona w 2000 roku przez jego wieloletniego współpracownika Juliusa Fujaka, efemeryda tEoRia OtraSu (Teoria wstrząsu).
Na wydanej przez wytwórnię Hevhetia płycie "Hudobne Happeningy", znajdziemy niepublikowane dotąd koncertowe nagrania tEoRii OtraSu z lat 2001 i 2002 dokonane w dwóch różnych składach. Utwory pochodzące z dwóch różnych koncertów wykonywane są przez grającego na fortepianie i obsługującego syntezator Mariana Vargę oraz grającego na fortepianie i perkusji Juliusa Fujaka, którym towarzyszą: puzonista David Subik i gitarzysta Peter "Varso" Varsavik (w nagraniach z roku 2001), oraz wiolonczelista Jan Kavan i turntablista DJ Fero (w nagraniach z 2002 roku). Wyjątkiem jest "Ranená H2O", jedyne nagranie zarejestrowane bez udziału Vargi.
W eksperymentalnych, awangardowych utworach, opartych głównie na improwizacjach odnajdziemy zarówno elementy rocka jak free jazzu. Sam Varga ucieka niejednokrotnie do cytatów pochodzących ze swych wcześniejszych utworów, jak ma to miejsce m.in podczas "Hudobny happening I.", gdzie muzyk nawiązuje do "Eufonii" pochodzącej z historycznego albumu Collegium Musicum "Konvergencie" (1971). W innych przypadkach muzyk nawiązuje do ukochanych przez siebie kompozycji Beli Bartóka i Dymitra Szostakowicza.
Warto wspomnieć iż projekt Juliusa Fujaka tEoRia OtraSu doczekał się w późniejszych latach kilku znakomicie przyjętych albumów (m.in. "Nosferatu", 2001 i "Cursorily", 2005) oraz z powodzeniem funkcjonował koncertując w ramach rozmaitych europejskich festiwali (duet Fujaka i współtworzącego formację DJ Fero wystąpił m.in. w Krakowie w ramach Festiwal Audio Art '05).
Płyta "Hudobne happeningi", której tytuł nawiązuje do cyklu koncertów Juliusa Fujaka z Marianem Vargą, to wartościowy dokument, a zarazem porcja muzyki nieoczywistej i łamiącej wszelkie znane stereotypy i konwencje. Miejmy nadzieję, iż takich skarbów jest w muzycznych archiwach więcej i będą one odkrywane pod postacią kolejnych albumów.
Robert Ratajczak